Πριν όμως ας θυμηθούμε τι κάναμε στην Δ΄τάξη. Η παρακάτω παρουσίαση θα σας βοηθήσει.
ΕΝΟΤΗΤΑ 1: Ο ΦΙΛΟΣ ΜΑΣ ΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ
ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ
ΡΗΜΑΤΑ
ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΑ
ΠΡΟΘΕΣΕΙΣ
------------------------------------------------------------
ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΕΣ ΛΕΞΕΩΝ
Οι λέξεις που ανήκουν στην ίδια οικογένεια λέγονται συγγενικές λέξεις
Παίξε ένα κουίζ για να δοκιμάσεις τις γνώσεις σου!
Πόσο καλός/η είσαι στα συνώνυμα;
Πόσο καλός/η είσαι στα αντώνυμα;
ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΓΡΑΠΤΟΥ ΛΟΓΟΥ
Πως αφηγούμαστε μια ιστορία;
Παράδειγμα αφηγηματικού κειμένου (απο το Ανθολόγιο)
Πως κάνω ένα σχεδιάγραμμα; Πως γράφω μια έκθεση;
ΥΓΡΟΒΙΟΤΟΠΟΙ
Υγροβιότοπος ονομάζεται κάθε τόπος που καλύπτεται μόνιμα ή προσωρινά από νερό το οποίο είναι στάσιμο ή τρεχούμενο, γλυκό ή αλμυρό. Στις περιοχές αυτές ζουν πολλά και διαφορετικά είδη πουλιών, εντόμων και φυτών.
 |
| Καλαμοκανάς |
 |
| Αργυροπελεκάνος |
 |
| Δεντροβάτραχος |
 |
| Λιβελούλα |
 |
| Νούφαρο |
 |
| Σταχτοτσικνιάς |
ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΓΡΑΠΤΟΥ ΛΟΓΟΥ
Βασικές αρχές μιας καλής έκθεσης
Πως περιγράφω ένα κτίριο;
ΕΝΟΤΗΤΑ 2: Η ΖΩΗ ΣΤΗΝ ΠΟΛΗ
ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ
ΕΓΚΛΙΣΕΙΣ
ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ
Όταν αναφερόμαστε στον πολιτισμό, εννοούμε οτιδήποτε έχει σχέση με τα υλικά επιτεύγματα του ανθρώπου (κτίρια, μέσα μεταφοράς, μηχανήματα, κατασκευές, ρούχα κτλ.), αλλά και με τα πνευματικά επιτεύγματα (τέχνες, επιστήμες, δίκαιο, θρησκεία, έθιμα κτλ.).
Αρχαίων Οίκος - Ο Κήπος του Ιπποκράτη
Ένας χώρος που ανά περιόδους φιλοξενεί διαφόρων ειδών πολιτιστικές εκδηλώσεις, όπως θεατρικές παραστάσεις, μουσικές παραστάσεις, καλλιτεχνικά εργαστήρια, εκθέσεις κ.α. 
Ρωμαϊκό κάστρο
ΜΝΗΜΕΙΑ ΤΗΣ ΚΩ
Copyright © 2017 Panos Kapiris. Οι αναρτήσεις προορίζονται για εκπαιδευτική χρήση και όχι εμπορική. Οι φωτογραφίες που...
ΕΝΟΤΗΤΑ 4: ΤΑ ΖΩΑ ΠΟΥ ΖΟΥΝ ΚΟΝΤΑ ΜΑΣ
Το πνεύμα του Λούνα Παρκ παίζει με τις μετοχές! Δες το βίντεο.
ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΓΡΑΠΤΟΥ ΛΟΓΟΥ
Περιγραφή προσώπου και ζώου
ΕΝΟΤΗΤΑ 7: ΜΟΥΣΙΚΗ
Το υποκείμενο είναι η λέξη που φανερώνει ποιος ενεργεί , ποιος παθαίνει αυτό που λέει το ρήμα , ποιος είναι κάτι ή ποιος βρίσκεται στην κατάσταση που δηλώνει το ρήμα
Για να βρούμε το
υποκείμενο του ρήματος ρωτάμε ποιος / ποιοι κάνει /κάνουν ή παθαίνει / παθαίνουν ή
βρίσκεται ή βρίσκονται στην κατάσταση που
δηλώνει το ρήμα.
Υ Υ
Π.χ. Το παιδί
διαβάζει ( ποιος διαβάζει;) O πατέρας κοιμάται
(ποιος
κοιμάται;)
Υ Υ
Παίζεις ( Υ = εσύ, εννοείται) Eγώ και η Μαρία θα πάμε εκδρομή (ποιοι θα πάμε; 2 υποκ)
Το Υποκείμενο
ενός ρήματος είναι πάντοτε σε πτώση Ονομαστική , βρίσκεται μπροστά ή
πίσω από το ρήμα και δε χωρίζεται ποτέ με κόμμα. Μερικές φορές παραλείπεται
γιατί εννοείται.
Το Υποκείμενο μπορεί να είναι: ουσιαστικό (Ο αέρας φυσάει δυνατά), αντωνυμία (Εγώ δε θα έρθω), ουσιαστικοποιημένο επίθετο (Οι καλοί αμοίβονται) ή μετοχή (Οι εργαζόμενοι κάνουν απεργία), φράση ή και ολόκληρη πρόταση με άρθρο ή χωρίς άρθρο ( Το ότι απέτυχε δεν εξηγείται)(Δεν επιτρέπεται να μολύνετε το περιβάλλον (Υποκείμενο η δευτερεύουσα πρόταση στο απρόσωπο ρήμα δεν επιτρέπεται))
Αντικείμενο
Για να το
βρούμε, κάνουμε την ερώτηση τι ή ποιον;
Π.χ.
Ο
δάσκαλος εξετάζει τον ασθενή. (Ποιον
εξετάζει;)
Ο δάσκαλος τιμώρησε το μαθητή. (Ποιον τιμώρησε;)
Φοβάται μήπως βρέξει. (Τι φοβάται;)
Το αντικείμενο ακολουθεί
συνήθως το ρήμα ή βρίσκεται και πριν από αυτό(αν είναι προσωπ.αντων.) και ποτέ
δε χωρίζεται από το ρήμα με κόμμα.
Το αντικείμενο μπορεί να είναι: ουσιαστικό (Ο γεωργός οργώνει το χωράφι), αντωνυμία( (Ο Γιώργος τον χτύπησε), ουσιαστικοποιημένο επίθετο (Να φοβάσαι τους κακούς) ή μετοχή (Να βοηθάς τους δυστυχισμένους), μια εξαρτημένη πρόταση (Δε θέλω να έρθει μαζί μας αυτός -Δεν είπε πού θα πάει) ή άλλο μέρος του λόγου ή φράση(Ρώτησε το πού και πώς).
Σε μερικές
περιπτώσεις ένα ορισμένο αντικείμενο εννοείται, όταν η έννοια του ρήματος είναι
τέτοια
Π.χ. Πήγαινε να αλλάξεις. (εννοείται ρούχα)
Κατηγορούμενο
Το όνομα που δίνει κάποια πληροφορία για
το υποκείμενο – φανερώνει δηλαδή κάποια ιδιότητα λέγεται κατηγορούμενο. Η
σύνδεση του υποκειμένου με το κατηγορούμενο γίνεται με τη μεσολάβηση του
ρήματος είμαι ή άλλου συγγενικού ρήματος που λέγεται συνδετικό, ακριβώς
επειδή συνδέει τους δύο όρους της πρότασης.
Τα πιο συνηθισμένα συνδετικά ρήματα είναι: είμαι, γίνομαι, φαίνομαι, εμφανίζομαι, παρουσιάζομαι, βρίσκομαι, γεννιέμαι, ζω, μένω, παθαίνω, διορίζομαι, λέγομαι, ονομάζομαι, θεωρούμαι, αποδεικνύομαι, μοιάζω, εκλέγομαι κλπ
Π.χ. Ο ήλιος είναι φωτεινός. Η κυρία Ελένη είναι
νοικοκυρά. Η Κάτια έγινε δασκάλα.
Οι αιχμάλωτοι βρέθηκαν δεμένοι. Το ρούχο φαίνεται λερωμένο.
Με μερικά ρήματα
που χρησιμοποιούνται ως συνδετικά, το κατηγορούμενο παίρνει μπροστά του συνήθως
τα μόρια για, σαν , ως.
Π.χ. Ο Σπύρος υπηρέτησε ως αξιωματικός
Το
κατηγορούμενο βρίσκεται
πάντοτε στην ίδια πτώση με το υποκείμενο (δηλ. σε Ονομαστική) και έτσι
δεν το μπερδεύουμε με το αντικείμενο που είναι σε αιτιατική και δε χωρίζεται
ποτέ με κόμμα.
Το κατηγορούμενο μπορεί να είναι: ουσιαστικό (Ο πατέρας είναι γιατρός), επίθετο (Η φίλη σου φαίνεται πολύ εργατική), μετοχή (Η μητέρα είναι κουρασμένη), αριθμητικό (Τα Ευαγγέλια είναι τέσσερα),επίρρημα (Το σπίτι είναι άνω κάτω), εμπρόθετος προσδιορισμός (Το δαχτυλίδι είναι από ασήμι) ή εξαρτημένη πρόταση (Η εμφάνισή του ήταν να τον λυπάσαι).
Μεταβατικά και Αμετάβατα ρήματα
Τα ρήματα που χρειάζονται αντικείμενο
για να συμπληρωθεί η έννοιά τους λέγονται μεταβατικά, ενώ εκείνα που δεν
χρειάζονται αντικείμενο λέγονται αμετάβατα.
Π.χ. Σκάβω τον κήπο. (Τι σκάβω; τον κήπο [αντικ]. Άρα το σκάβω
είναι μεταβατικό)
ΕΝΟΤΗΤΑ 9: ΒΙΒΛΙΑ - ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΕΣ
ΣΥΝΘΕΣΗ
| Υπάρχουν μερικές λέξεις μονοσύλλαβες ή δισύλλαβες που δε λέγονται ποτέ μόνες τους . Συνηθίζονται μόνο στη σύνθεση ως πρώτα συνθετικά και λέγονται αχώριστα μόρια. Αχώριστα μόρια είναι το στερητικό α-, το ξε- και το ανα-, που είναι αρχαία πρόθεση.
|
Μόρια
|
Σημασία
|
Παράδειγμα
| |
1
|
αρχί
|
1)Ανώτερος,
2)πρώτος,
|
1)Αρχιστράτηγός
2)αρχιμηνιά
|
2
|
αμφί
|
1)Και τα δύο
2)Και από τις δυο πλευρές
|
1)Αμφίβιο
2)αμφιβάλλω
|
3
|
Δια-, δι-
|
1. Διανομή
2. Χωρισμό
3. Διαφορά/ ασυμφωνία
4. Εναντιότητα
5. Κίνηση μέσα από τόπο
6. Κίνηση παντού
7. Υπεροχή
8. Χρόνο
9. Σχέση/ το μεταξύ
10. διακοπή
|
1. Διαιρώ
2. Διακρίνω
3. Διαφωνώ
4. Διαμάχη
5. Διασχίζω
6. Διασκορπίζω
7. διακρίνομαι
8. διαμένω
9. διαπολιτισμικό, διαπροσωπικός
10. διάλειψη
|
4
|
Διχο-
|
1. Χωρίζω (στα δυο)
2. Χωρίζω σε δυο ίσα μέρη
|
1. Διχόνοια,
2. διχοτόμηση
|
5
|
Δυσ-
|
1. Αναίρεση του β συνθετικού
2. Άσχημο
3. δυσκολία
|
1. Δυσάρεστος
2. Δυσοσμία
3. Δυσνόητο
|
6
|
Εισ-
|
Κίνηση προς τα μέσα
|
Είσοδος
|
7
|
Εκ- , εξ-(μπροστά από φωνήεν)
|
1. Κίνηση προς τα έξω
2. Αλλαγή
3. Επίταση/ το πολύ
|
1. Έξοδος
2. Εκχριστιανίζω
3. εκκωφαντικός
|
8
|
Εν-, εγ- (μπροστά από κ,γ,χ), εμ- (μπροστά από π, β φ, μ),
Ερ-( μπροστά από ρ)
Ελ- (μπροστά από λ)
|
1. ένταξη
2. προσθήκη στην ιδιότητα του β συνθετικού
3. υπαγωγή σε κατάσταση
|
1. Ενήλικος
2. Έμπειρος
3. έγκυος
|
9
|
Επί- επ- (μπροστά από φωνήεν) εφ- (μπροστά από λέξη που έπαιρνε δασεία στα αρχαία ελληνικά)
|
1. πάνω
2. προσσθήκη
3. μετά
|
1. έφιππος
2. επιπρόσθετος
3. επιτάσσω
|
10
|
Ημι-
|
μισό
|
Ημισέληνος
|
11
|
Περί-
|
1. γύρω
2. πολύ
3. αδιαφορία
4. φροντίδα
|
1. περιστρέφομαι
2. περίφημος
3. περιφρόνηση
4. περιποίηση
|
12
|
Ευ-
|
Καλό, πολύ
|
Ευαγγέλιο, ευάερο
|
13
|
Συν-,
συγ- (μπροστά από κ,γ,χ), συμ- (μπροστά από π, β φ, μ),
συρ-( μπροστά από ρ)
συλ- (μπροστά από λ)
|
Μαζί, συνοδεία
|
Συγκάτοικος, συμμετοχή
|
14
|
Υπό, υφ- (μπροστά από λέξεις που έπαιρναν δασεία στα αρχαία ελληνικά)
|
1. κάτω από
2. σε κατώτερη θέση
3. κρυφά
4. λίγο
|
1. υπόγειος
2. υποδεκανέας
3. υποθάλπω
4. υφάλμυρος
|
15
|
Ομο-
|
Ίδιο
|
Ομόνοια
|
16
|
Τηλε-
|
Από μακριά
|
τηλέφωνο
|
17
|
Παν-
παγ- (μπροστά από κ,γ,χ), παμ- (μπροστά από π, β φ, μ),
παρ-( μπροστά από ρ)
παλ- (μπροστά από λ)
|
1. πάρα πολύ
2. τελείως, όλος
|
1. Πανέμορφος
2. πανάθλιος, παλλαϊκός
|
18
|
Αεί-
|
Πάντα, αδιάκοπα
|
Αειθαλής, αεικίνητος
|
19
|
Ενδο-
|
Στο εσωτερικό
|
ενδοφλέβιος
|
20
|
Υπερ-
|
1. Πάνω
2. Πάρα πολύ
|
1. Υπερώο
2. υπέρογκός
|
21
|
Προ
|
1. Πριν
2. Υπεροχή, προτίμηση
|
1. προετοιμασία
2. προτιμώ
|
Μόριο
|
σημασία
|
παράδειγμα
| |
1
|
Α- ,αν-, ανα-
|
στερητικό
|
Άκακος, αναβροχιά, ανίκανος
|
2
|
Ξε-
|
1. έξω
2. Πολύ
3. Εντελώς
4. Στέρηση
5. Χρονική διάρκεια
|
1. Ξεμυτίζω
2. Ξεμακραίνω
3. Ξεπαγιάζω
4. Ξεδιψώ
5. ξεκαλοκαιριάζω
|
3
|
(ξ)ανά-, (ξ)αν
|
1. κίνηση προς τα πάνω
2. εκκίνηση, εκδήλωση
3. επανάληψη, επιστροφή
4. Επίταξη
|
1. αναπήδηση
2. αναρωτιέμαι
3. ανακαλώ, αναγεννιέμαι
4. Αναζητώ
|
Περιπέτειες στο πάρκο - Ο ξεμαλλιασμένος κλόουν
Σύνθεση με αχώριστα μόρια
Σύνδεσμοι – Πότε βάζουμε κόμμα όταν χωρίζουμε προτάσεις
α) Χωρίζουμε τις όμοιες προτάσεις που συνδέονται με τους αντιθετικούς συνδέσμους (αλλά, όμως, παρά, μόνο κ.λπ.)
π.χ. Έφυγε, αλλά γύρισε σύντομα
β) Συνήθως χωρίζουμε τις δευτερεύουσες αιτιολογικές, χρονικές, τελικές, αποτελεσματικές, υποθετικές και εναντιωματικές προτάσεις από τις κύριες.
π.χ. Έφυγε γρήγορα, για να μη χάσει το τρένο.
Δε χωρίζουμε με κόμμα:
α) Τις δευτερεύουσες βουλητικές, ειδικές, ενδοιαστικές και πλάγιες ερωτηματικές προτάσεις από τις κύριες, όταν οι εξαρτημένες αυτές προτάσεις είναι υποκείμενα, αντικείμενα ή κατηγορούμενα.
π.χ. Μας υποσχέθηκε ότι θα έρθει (ειδική πρόταση, αντικείμενο του ρήματος υποσχέθηκε)
β) Όμοιες προτάσεις που συνδέονται μεταξύ τους με τους συνδέσμους και, ούτε, μήτε, ή, είτε.
